Société des Missions Africaines

né le 17 septembre 1890 à Lisserbrock dans le diocèse de Haarlem, Hollande membre de la SMA le 6 juin 1914 prêtre le 8 juillet 1917 décédé le 5 novembre 1934

1917-1918 Le Gravier, professeur 1918-1923 Korhogo, Côte-d'Ivoire, 1923-1929 Bemelen, professeur 1929-1934 Basse-Volta, visiteur décédé à Palimé, Togo, le 5 novembre 1934 à l’âge de 44 ans

A Palimé (Togo), le 5 novembre 1934, retour à Dieu du père Bernard van Leeuwen, à l'âge de 44 ans.

Bernard van Leeuwen naquit à Lisserbrecht, dans le diocèse de Harlem, en 1890. Il fit ses études dans les maisons de la Société: Chanly, Keer, et Lyon. Il fit le serment en 1914 et fut ordonné prêtre en 1917. Après un an de professorat au Gravier, le père van Leeuwen fut nommé en la nouvelle préfecture de Korhogo, en Côte-d'Ivoire. Victime d'une bilieuse, il en échappa, mais dut rentrer en Europe. Il fut alors nommé au grand séminaire de Bemelen, où il enseigna la dogme de 1922 à 1924, le droit canon et la liturgie de 1927 à 1929. Entre temps, il avait passé les années 1925 et 1926 comme supérieur de la maison des frères à Blitterswijk.

D'apparence "un peu gauche", le père van Leeuwen était un homme de devoir, un travailleur consciencieux, un missionnaire très mortifié. Sur ses instances, il put repartir en mission en 1929; il partit pour le vicariat de la Basse Volta, où il devenait le visiteur de ses confrères. Il travailla à Kpandou et, là, il fut victime d'une bilieuse. Profitant d'un léger mieux, le père Couenberg envoya le malade à l'hôpital de Palimé.

Grâce au dévouement du docteur qui alla jusqu'à lui donner un demi-litre de sang pour une transfusion, le père van Leeuwen se remit. Il s'apprêtait à rejoindre Kpandou, puis l'Europe, quand survint une brusque rechute.

Pater Bernard van LEEUWEN (1890 - 1934)

Afkomst.

Bernardus Lambertus van Leeuwen, zoon van J.G. van Leeuwen en C.H. van Staveren, werd geboren op 17 september 1890 te Lis¬serbroek, waar zijn ouders aan de Lisserdijk, toentertijd nr. 350, woonden. Zijn zus Johanna (Jeanne) trouwde in Haarlem met W. de Rooij. Zij hadden 3 zonen als missionarissen bij de S.M.A. Verder had hij nog een broer en een zus.

Opleiding.

Na de lagere school in Lisse ging hij voor de eerste twee jaar van zijn middelbare opleiding naar het recent geopende semina¬rie van de SMA te Chanly in België en van 1907 tot 1911 deed hij de 3de tot en met de 6de klas van zijn humaniora te Cadier en Keer. In 1911 keerde hij voor een jaar terug naar Chanly, dat inmiddels het seminarie voor de philosophie en tevens noviciaat van de Sociëteit geworden was. In 1912 ging hij naar Lyon voor de theologie. Op 6 juni 1914 werd hij lid van de Sociëteit. Het uitbreken van de oorlog bemoeilijkte de stu¬dies. Van staf en studenten werden meerderen opgeroepen om hun land te die¬nen, soms in tegenover elkaar staande legers: het seminarie te Lyon was immers internationaal. Ook werd een gedeel¬te van het seminariegebouw gevorderd door de mili-tairen. Zo goed en zo kwaad als het ging werden de studies voort¬gezet. Bernard van Leeuwen werd op 8 juli 1917 te Lyon door de Alge¬meen Overste Mgr. Duret priester gewijd. Vanwege de oorlog kon hij niet naar huis om, zoals gebruikelijk, daar zijn eerste H. Mis met zijn familie te vieren.

Missionaris.

Hij werd benoemd tot tijdelijk leraar aan het seminarie te Le Gravier. Doch op 8 juli 1918 vertrok hij naar de missie in de Ivoorkust. Hij werkte in deze jonge missie van 1918 tot 1922. In november 1922 kreeg hij de gevreesde zwartwaterkoorts maar ontsnapte aan de dood en moest toen voor volledig herstel terug naar Nederland. Na een afwezigheid van bijna tien jaar zag hij zijn familie en vierde zijn plechtige "eerste" H. Mis in zijn parochie.

Overste en leraar.

De Nederlandse Provincie, opgericht in 1923, begon met een eigen groot seminarie te Bemelen. Pater van Leeuwen was intus¬sen weer zover opgeknapt dat hij daar in september 1923 be¬noemd werd tot leraar dogmatiek. In december 1924 volgde zijn benoeming tot overste van het opleidingshuis voor broeders te Blitterswijck, doch van september 1925 tot juli 1929 was hij opnieuw te Bemelen als staflid: professor in kerkelijk recht en liturgie, hoewel hijzelf nooit een briljant student was geweest. Wel had hij andere eigenschappen: hij was plichtsge¬trouw, opgeruimd, sober en ascetisch.

Visitator.

Het waren mogelijk deze eigenschappen die het bestuur deed besluiten om hem te benoemen tot 'Visitator', i.e. de verte¬gen¬woordiger van het S.M.A. Pro¬vinciaal bestuur in Nederland, voor het missiegebied van de Beneden Volta in de Goudkust. Op 14 oktober 1929 vertrok hij naar Afrika en vestigde zich in de missie van Kpandu. Hij assisteerde tevens mee in de parochie en het district van Kpandu. In 1932 ging hij voor enkele maanden naar Dzelukope als waar¬nemend overste van het klein seminarie daar. In juni 1934 nam hij tijdelijk over van pater Erhart als overste/ pastoor van Kpandu.

Gestorven.

In juli 1934 schreef zijn collega Joop Couenberg, dat pater van Leeuwen begon te sukkelen met zijn gezondheid. In septem¬ber kreeg hij opnieuw een aanval van zwartwaterkoorts, zoals hij precies twaalf jaar eerder ook al gehad had in de Ivoor¬kust. Pater Joop Couenberg werd teruggeroepen uit de bush, waar hij op trek was naar zijn buitenstaties. De Zusters van Menton die in Kpandu een kloostertje hadden, deden al wat ze konden. Op eigen verzoek ontving de zieke de Heilige Sacramen¬ten. Na een paar dagen bracht pater W. Bond hem naar het zie¬kenhuis van Palimé in Frans-Togo gebracht, een afstand van ongeveer 50 kilometer. Aanvankelijk leek alles de goede kant op te gaan, doch na vijf dagen kwam er een terugval. De dokter heeft hem toen een halve liter van zijn eigen bloed gegeven. Van toen af ging het werkelijk goed. De eerste dagen van november wandelde hij al wat in de tuin en maakte zich klaar om naar Kpandu terug te gaan en daarna naar Europa voor volle¬dig herstel. Provinciaal J. Mouren citeerde later in de condo¬leance brief van 17 november 1934 naar familie de Rooij (zus van pater Bernard van Leeuwen) een schrijven dat hij daags ervoor ontvan¬gen had van Mgr. Herman, Aposto¬lisch Vicaris van de Beneden-Volta:
"Ik moet u melden dat onze pater Visita¬tor, pater v. Leeuwen, een zwartwater¬koorts heeft gehad, die hem op den rand van het graf ge¬bracht hee¬ft. Hij is, bij¬na door mirakel, nog gered kunnen wor¬den door een bloed-transfu¬sie, die, toen alles reeds verloren sche¬en, nog toegepast werd. Hij zal, waarschijnlijk voor langen tijd, naar Europa moeten terugkeeren. Hij zal over Marseille reizen en bij aankomst in Frank¬rijk rechtstreeks naar het Sana¬torium van La Croix gaan om er den winter door te bren¬gen".

Dit heeft niet zo mogen zijn. Op maandag 5 november kwam plotseling een nieuwe aanval van koorts. Pater Bernard van Leeuwen overleed in de nacht van 5 op 6 november 1934 in Kpalimé, Togo, op 44 jarige leeftijd.

Zijn bisschop, Mgr. Herman rapporteerde over hem:
"Ce Père était un Saint qui se devouait pour les âmes et se mortifiait sans compter. Il allait en tournée sans lit de camp et sans assiette (malgré mes conseils)........
...... Une chose est certaine, c'est que le Père van Leeuwen était un Saint. Il est mort, victime de son dévouement continuel pour les âmes." (zie bidprentje).

Provinciaal Mouren schreef op 17 november 1934 de reeds geci¬teerde brief naar de familie de Rooij (zus van overledene), die begon met de zakelijke doch droevige mededeling:
"Hedenmorgen ontvingen wij uit het moederhuis te Lyon de treurige tijding dat pater B. van Leeuwen op 5 november overleden is. Verdere bijzonderheden ontbreken nog."

Bronnen:
- Archief Nederl. Provincie S.M.A., Cadier en Keer.
- N. Douau: Biographies Missions Africaines 05.11.1934.
- H. Rothoff s.m.a. in Afrikaansch Missieklokje dec. 1934 en jan.¬ 1935.
- Th. Blom in 'Onze Krant', nr. 37, sept. 1978.