Société des Missions Africaines –Province de Hollande

né le 27 novembre 1901 à Amsterdam dans le diocèse de Haarlem, Hollande membre de la SMA le 29 juillet 1928 prêtre le 19 décembre 1931 décédé le 5 août 1975

1932-1962 missionnaire en Basse Volta et diocèse de Kumasi Dzelukope, Kpandu, Ho, Liati Abor, Teteman, Vakpo et Dzodze 1963-1969 Den Helder, prêtre assistant 1969-1975 Oosterbeek, retiré décédé à Arnhem, Hollande, le 5 août 1875, à l'âge de 74 ans

Afkomst.

Wilhelmus Hermanus Joseph Bond, zoon van Herman Bond en Petro¬nella van den Hoek, werd geboren te Amsterdam op 27 november 1901 en daags erna gedoopt in de (oude) St. Willebrord buiten de Muren aan de Amsteldijk. Zijn oudere broer Roelof is in 1991 op 92 jarige leeftijd overleden.

Opleiding.

Na de lagere St. Vincentiusschool doorlopen te hebben, ging Willem, zoals hij thuis genoemd werd, naar het bisschoppelijk kleinseminarie Hageveld te Heemstede (1917 - 1925). Hij had moeite met zijn studies, doubleerde een klas en kreeg aan het eind het 'concilium abeun¬di'. Zijn pastoor van de Vredeskerk te Amster¬dam nam het voor hem op. Hij vond het jammer 'dat Hageveld den goeden jongen al dien tijd op sleeptouw heeft gehouden'. Hij voegt er filosofisch aan toe:
"Of men nu al de ingewikkelde perioden van Demosthenes of Sophocles ontwarren kan, wat zullen daar de zielen mee gebaat zijn? Op die manier zou een pastoor van Ars er ook niet gekomen zijn".

Willem was blij dat hij door pater Erkens aangenomen werd voor Cadier en Keer, doch vond het jammer de rhetorica te moeten overdoen. Hierna ging hij in 1926 naar Chanly in België voor noviciaat en philosophie. Op 29 juli 1928 werd hij lid van de Sociëteit door zijn eedaflegging en begon daarna aan de studie van de theologie te Bemelen en continueerde deze vanaf 1929 te Hastings in Engeland. Daar werd hij op 19 december 1931 door Mgr. P. Amigo tot priester gewijd.

Missionaris.

Op 29 september 1932 is pater Bond vertrokken naar Afrika, naar het vicariaat van de Beneden Volta. Na aankomst werd hij benoemd voor Dzelukope, waar het kleinseminarie gevestigd was. De overste, pater Sloots, was op vakantie, en pater Roelofs, belast met de studenten, moest wegens ziekte onverwachts terug naar Europa. Dus kreeg pater Bond, na aankomst, de opdracht deze zorg voor de studenten op zich te nemen en les te geven. Ik neem aan dat hij wel steun en advies kreeg van de nabijge¬legen missie van Keta. In maart 1933 kwam de overste Theo Sloots terug van vakantie. Nog in hetzelfde jaar, in oktober 1933, werd pater Bond aan het seminarie vervangen door neomist Jan Does¬wijk. Willem werd be¬noemd voor de missie van Kpandu om daar ingewerkt te worden in het normale parochiepastoraat: de taal leren, het Woord Gods verkondigen, de sacramenten toedie¬nen, buitenstaties bezoeken en het beheer en de financiële administratie van de katholieke scholen in je district op je te nemen.

Dat zou Willem blijven doen zolang hij in de missie van de Bene¬den Volta verbleef. In verschillende plaatsen heeft hij gewerkt. Na Kpandu ging hij naar Ho om pater van Eerd te assisteren. Na terugkeer van zijn eerste overzeese vakantie, werd pater Bond in januari 1939 overste van Liati, een statie waar hij, in twee periodes, bijna tien jaar gewerkt heeft. Ook is 'Bondje', zoals deze 'klein-van-stuk' missionaris gewoon¬lijk door zijn collega's in het vicariaat genoemd werd, voor langere of kortere tijd overste / pastoor geweest te Abor, Teteman, Vakpo en Dzodze.

'Bondje' was uniek! Hij had een taalgebruik, dat internatio¬naal aandeed, een mengelmoes van alles door elkaar, maar de mensen begrepen hem. Hij was een harde, strijdvaardige, wer¬ker, die zich vooral inzette voor de jeugd, waarbij de 'Boys Scouts' een zeer belangrijke plaats innamen. In deze organi¬satie was hij jarenlang 'Commissioner' te Liati en Abor. Tijdens zijn eerste vakantie in 1938 had hij te Ommen van 4 tot 16 juli een leiderscursus in scouting gevolgd.

Bij bijeenkomsten, de jaarlijkse district - 'rally's' ten bate van de kerk, bij festiviteiten en processies was Willem Bond aanwezig met zijn 'Scouts'. In dit verband mag het eerste nationaal Eucharistisch Congres te Kumasi in 1951 met name genoemd worden:
"The Rev. W. Bond S.M.A. enthusiastic scout promotor, deserves special mention for his tireless interest in and activity for the youth of Kumasi".
Enkele jaren heeft pater Bond ook gediend als raadslid van de bis¬schop en de Sociëteitsoverste.

Zijn levensstijl was bijzonder, en uiterlijk vertoon was hem vreemd. Hij werkte en streed voor een goede zaak, de heilige, roomskatholieke kerk, zonder omwegen en recht op het doel af. Dit bracht hem wel eens in conflict met de 'Bremen-Missie', vooral als dit protestants missiegenootschap in een dorp een schooltje wilde openen, waarvan pater Bond dacht dat hij hierop het eerste recht had en dus daarop aanspraak kon maken.

Pater Leo Brouwer, kapelaan bij pater Bond te Abor, schreef over hem:
"Allereerst de pastoor. Hij zat in een vies lemen huis. Het stikte van de muskieten. Hij was een kerel van ijzer met veel gaten in zijn kleren. Hij was Amsterdammer, maar een keiharde. Hij sprak Amsterdams-Engels en Amsterdams-Ewe, de inlandse taal. Vreemd, maar waar, de Afrikanen begrepen wat hij bedoelde, maar ik dikwijls niet...
Hij was een echte padvinder. Toen op een congres gezongen werd; 'Afé, afé, afé Maria', wist iedereen meteen dat mijn pastoor met zijn boys optrad......
Hij was hard voor zichzelf en verliefd op zeer moeilijke situaties, of op ... ruzies. Als er niets aan de hand was, voelde hij zich blijkbaar niet goed".

Hij vocht tegen echt- of ver¬meend onrecht, waar hij dat ook maar tegenkwam, en zonder aanzien des persoons. Diplomatie was hem hierbij vreemd.

Dit dreigde de bisschop nogal eens in verlegenheid te brengen, toen met name, na de onafhankelijkheid, de spanning tussen kerk en staat toenam, het socialisme luid verkondigd en gepro¬pa¬geerd werd en de 'Ghana Young Pioneer organisation' door de overheid gestimuleerd werd als de min of meer verplichte en alleenzaligma¬kende jeugdbeweging. Dit was tegen het zere been van de strijdbare Scouting Commissioner Father Bond. Conflict kon niet uitblijven. Een begrijpende District Commissioner te Dzodze wist een eerste aanvaring te seponeren.

Onverwachts moest pater Bond kort hierna voor medische behan¬deling in december 1962 terug naar Nederland. De bisschop verstond zich met het provinciaal bestuur en schreef ook zelf aan pater Bond:
"Mijn persoonlijk advies is om thuis te blijven. Je hebt een dikke dertig jaar missionarisleven achter de rug en je hebt je nooit gespaard! Ik geloof, dat je zonder schande wat mag uitrusten en toch O.L. Heer gerust in de ogen mag blijven kijken".
Pater Bond nam contact op met zijn vroegere Hageveldse klas¬genoot, pastoor Schrama van Den Helder. Hij werd aangeno¬men als assistent in de parochie van O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvan¬gen. Zes jaar heeft hij daar nog gewerkt.

Gestorven.

In september 1969 kwam hij naar Oosterbeek om zijn oude dag in huize Tafelberg door te brengen. Daar nam hij de zorg voor de huisbibliotheek op zich. Enkele jaren heeft hij, levendig en blijmoedig, deelgenomen aan het communi¬teitsleven doch nog steeds strijdvaardig als een boek uit de bibliotheek zonder nota meegenomen of niet op tijd teruggebracht werd of als een
tijdschrift buiten zijn weten om van de leestafel verdween. Hij bleef daarbij de Boy Scout! Jaar¬lijks nam hij deel aan de Nijmeeg¬se Vierdaagse en de Ooster¬beekse Airborne tocht.

Na enkele jaren begonnen zijn krachten af te nemen. Tijdens de Airborne in 1974 liep hij slechts de tien kilometer in plaats van de gebruikelijke 25. Collega's, na hem vertrokken voor de 25 km., waren reeds thuis toen Willem met moeite zijn 10 km. had volbracht. Hij moest zich naar het einde toe sle¬pen.

Dat moest hij ook met zijn vermoeid lichaam naar zijn le¬vens¬einde. Hij kon zijn suikerziekte niet langer verborgen hou¬den en negeerde dokter's adviezen. Op 15 juli 1975 kreeg hij 's morgens in het oratorium een lichte beroerte. De bewo¬ners dachten meteen aan diabetes. Zijn vriend en klasgenoot Jan ter Linden schreef in het journaal van het huis: "Hij at de laat¬ste tijd steeds meer suiker en dronk zoet limonade". Willem werd opgenomen in het ziekenhuis te Arnhem. De verlam¬mingsver¬schijnselen werden steeds erger en zijn praten was nauwelijks meer te verstaan. Op de 17de juli is hij bediend. Een paar weken heeft hij daar gelegen en raakte, ten slotte, in coma. Op 5 augustus 1975 brachten zijn huisgenoten: klasge¬noot Jan ter Linden en oud-Volta collega's Gerard Hombergen en zuster Edeltrude nog een bezoek aan hem in het ziekenhuis. Diezelfde avond, rond 10 uur, is hij gestorven, 73 jaar oud. Binnen 15 maanden zouden twee van zijn laatste bezoekers hem vol¬gen.

Op zaterdag 9 augustus is pater Willem Bond, na een plechtige Eucharistie¬vie¬ring in de kapel van het missiehuis te Cadier en Keer, op het eigen kerkhof begraven. Ook pastoor Schra¬ma was hierbij aanwezig.

Bronnen:
- Archief Nederl. Provincie S.M.A., Cadier en Keer.
- J. ter Linden in 'Onze Krant', sept. 1975
- J. van Brakel in 100 jaar S.M.A. in Nederland, pg. 57.
- J. van Brakel in S.M.A. Missionary Presence in the Gold Coast, vol. IV, pg. 284