Société des Missions Africaines – Province de Hollande

né le 5 avril 1914 à Zoeterwoude dans le diocèse de Haarlem (Hollande) membre de la SMA le 15 juillet 1935 prêtre le 17 décembre 1938 décédé le 19 février 1942

1940-1942 missionnaire au Ghana Cape Coast, Axim décédé à Axim, Ghana, le 19 février 1942, à l’âge de 27 ans

Le père Johan HEEMSKERK (1914 - 1942)

Le 19 février 1942, à Axim (Ghana), retour à Dieu du père Johan Heemskerk, à l'âge de 27 ans.

Ce jeune père était né le 5 avril 1914 à Zoeterwoude, dans le diocèse de Haarlem. Il fit toutes ses études dans les maisons de la province de Hollande: Herlaer, Bemelen, Hastings. Il fit le serment en 1935 et fut ordonné prêtre le 17 décembre 1938.

C'est en janvier 1940 qu'il arrive au vicariat de la Côte-de-l'Or. Il ne put travailler activement que jusqu'en juin 1941. Alors atteint de tuberculose, maladie qu'il avait contractée en Afrique (n'oublions pas que nous sommes en pleine guerre et privation), le père Heemskerk se retire à Axim, comme ses supérieurs le lui demandaient. Peu avant sa mort, il fit une neuvaine pour la volonté de Dieu soit faite et, en pleine connaissance, offrit à Dieu sa vie pour les missions.

Pater Jan HEEMSKERK (1914 - 1942)

Afkomst.

Johannes Maria Heemskerk, zoon van Henricus Heemskerk en Joanna de Haas, werd op 5 april 1914 te Zoeterwoude geboren. In dit gezin van tien kinderen is er één als baby gestorven. Jan's oudere broer Gerard stierf in 1935 op 25 jarige leeftijd aan bronchitis.

Opleiding.

Na de lagere school ging Jan, in 1927, naar het missiehuis Nieuw Herlaer, dat het jaar ervoor geopend was voor de laagste twee klassen van de priester-missionaris opleiding van de S.M.A. In 1929 ging Jan door naar Cadier en Keer. Hij was muzi¬kaal begaafd. De studie van de philosophie maakte hij in Bemelen van 1933 tot 1935. Op 15 juli 1935 werd hij door de eerste eedaf¬legging lid van de S.M.A. Theologiestudie deed hij in Has¬tings van 1935 tot 1939. Hier werd hij in het vierde jaar, op 17 decem¬ber 1938, met zijn klasgenoten door Mgr. Amigo pries¬ter ge¬wijd.

Missionaris.

Met zijn benoeming voor Afrika op zak, brak de wereldoorlog uit. Nederland was er nog niet direct bij betrokken en zo kon hij op 31.12.1939 per trein vertrekken naar Lissabon in Portu¬gal om van daaruit op 7.01.1940 in te schepen op de s.s. 'Amstelkerk'. In de Goudkust kreeg hij de benoeming voor Cape Coast, waar hij eerst zijn taalstudie deed en daarna belast werd met de buiten¬staties van de Cape Coast missiestatie. Dat zou niet lang duren. Gedurende de droge weken van januari 1941, op reis naar een van zijn buitenstaties, zag hij wat bloed in zijn sputum. Terug in Cape Coast, liet hij zich door de dokter onderzoeken. Deze vond echter niets. Pater Heemskerk her¬vatte zijn werk, doch de hoest wilde niet wijken en uit een tweede onderzoek na enige maanden bleek, dat beide longen door tuber¬culose waren aangetast.

Repatriëring naar Nederland was onmoge¬lijk. Mgr. Porter stuur¬de een kabeltelegram naar Mgr. van Gijlswijk, Apostolisch Delegaat in Zuid-Afrika:
"Kindly supply address of tuberculosis sanatorium and charges".
Het antwoord kwam op 12 juli 1941, maar was niet erg bemoedi¬gend:
"Immigration laws deal with it and is very strict. You should communicate the Health Department at Pretoria".
Ook schijnt Mgr. Porter nog geprobeerd te hebben de zieke naar Engeland of Amerika te krijgen, doch tevergeefs.
Na overleg, stuurde Mgr. Porter hem toen naar de missiepost van Axim. Dit stadje werd, vanwege de hoge ligging aan zee, beschouwd als een van de gezond¬ste plaat¬sen. Ook was daar een klein kloostertje met enkele zusters (Menton), die konden helpen bij de verzorging van de zieke, indien dat nodig zou zijn. De ervaren Elzasser missio¬naris Joseph Stauffer, toen al 40 jaar in de Goudkust, was daar pastoor.

Gestorven.

Op 31 Juli 1941 ging pater Heemskerk naar Axim. Maar dit mocht niet baten. Aanvankelijk knapte hij op, doch tegen Kerstmis kwam een ernstige inzinking. De 12de januari droeg hij voor het laatst de H. Mis op. Begin februari 1942 stuurde Mgr. Porter pater Kees Klaver, plaatsgenoot en klasgenoot van Jan Heemskerk en samen met hem naar Afrika gekomen, van het semi¬narie te Amisano naar Axim, om de zieke in zijn laatste weken bij te staan.

Op donderdagmorgen 19 februari werd pater Heemskerk bediend. 's Avonds was hij stervende. Langzaam zei hij tegen Kees Klaver:
"Zeg ze allen van mij thuis gedag, vooral vader en moe¬der.... "
Enige ogenblikken later zei hij nog dat hij zijn leven offerde voor de missie. Hij had de laatste uren veel pijn, doch om 11 uur viel hij in slaap. Hij stierf om 0.35 uur vrijdagnacht 20.02.1942. In april zou hij 28 jaar geworden zijn.

Zaterdagmorgen 21 februari 1942 werd hij begraven te Axim naast de paters Molenaars en Dumoulin.

Bronnen:
- Archief Nederl. Provincie S.M.A., Cadier en Keer.
- N. Douau: Biographies Missions Africaines 20.02.1942.
- C. Klaver: Brief (rapport) over de ziekte en het afster¬ven van pater Heemskerk.
- Tijdschrift Afrikaanse Missiën, juli 1946.
- J. van Brakel: S.M.A. Missionary Presence in the Gold Coast, vol. IV, pg. 144 - 147.