Société des Missions Africaines – Province de Hollande

né le 4 juin 1936 dans le diocèse de 's-Hertogenbosch (Hollande) membre de la SMA le 15 juillet 1961 prêtre le 21 décembre 1961 décédé le 22 mars 2009

1963-1981 Eschweiler, Sainte-Barbara, vicaire 1981-2008 Eschweiller, Sainte-Barbara, curé 2008-2009 Cadier en Keer, retiré décédé à Maastricht (Hollande), le 22 mars 2009, à l’âge de 72 ans

Afkomst.

Dionysius Petrus Johannes van de Laak. Zoon van Wilhelmus Jacobus van de Laak (+ 1972, 83 jr.) en Maria Vugts (+1995, 90 jr.) werd geboren en gedoopt te Berkel-Enschot op 4 juni 1936 als oudste in een gezin van acht kinderen, 4 jongens en 4 meisjes. Zijn roepnaam werd Denis, naar zijn grootvader. Vader was landbouwer en kassier van de boerenleenbank.

Opleiding.

Na de lagere school ging Denis in september 1949 naar het klein seminarie van de Sociëteit voor Afrikaanse Missiën: Huize Nieuw Herlaer te St. Michielsgestel. Toen hij na drie jaar zijn studies zou voortzetten in het Missiehuis te Cadier en Keer, kreeg hij een gunstig rapport mee van de staf met de volgende bemerkingen: in gedrag soms wat traag en onbeholpen, goed oordeel maar vasthoudend aan eigen oordeel en opinie, en niettegenstaande alle aanmerkingen, praat hij altijd Brabants.
In Cadier en Keer brandde in 1954 het missiecollege af zodat hij zijn humanioraopleiding zou afmaken in Lilbosch bij Echt. Het eindoordeel op alle punten luidde vrij goed tot goed en wordt hij beschreven als: gewoon, open, gemoedelijk, kameraadschappelijk, iets traag.
In september 1955 begon hij zijn studie van de filosofie in het seminarie te Aalbeek bij Hulsberg. Deze werd na een jaar onderbroken voor het recent ingevoerde ‘Spiritual Year’, dat nu voor de eerste keer in Aalbeek gehouden werd voor drie klassen tegelijk. Aan het eind van dit noviciaat werd Denis (en de anderen) aangenomen als tijdelijk lid van de SMA, jaarlijks te hernieuwen tot aan de hogere wijding. Hierna werd het tweede jaar filosofie gedaan en daarna vier jaar theologie. Tijdens deze studiejaren kreeg hij last van niersteen, doch door veel te drinken kreeg hij dat onder controle.
Het oordeel van de staf over zijn karakter, gedrag, studieaanleg, oordeel en gezondheid was positief, hoewel hij soms wat vierkant en onbehouwen was in omgang met meerderen. Volgens het rapport van de staf was hij een nogal persoonlijke denker met scherpe opmerkingsgave en hield hij van wandelsport en van natuur- en dierkunde. Denis werd aangenomen als permanent lid van de SMA en legde op 15 juli 1961 de Eeuwige Eed af. Op de dagen erna werd hij in de kapel van het seminarie te Aalbeek door Mgr. H. Paulissen SMA subdiaken en diaken gewijd. In het vierde jaar theologie, op 21 december 1961, werden Denis en vijf klasgenoten door Mgr. Moors in de St. Anna parochie te Heerlen (parochie van één van de wijdelingen) priester gewijd.

Missionaris.

Het laatste studiejaar eindigde in juli 1962. Pater Denis van de Laak had intussen zijn benoeming voor de missie in Ghana ontvangen en kon nu beginnen met de voorbereiding voor de uitzending. Eerst ging hij naar Engeland tot eind 1962 om in een parochie in Newcastle te assisteren en hiermede zijn vaardigheid in het Engels spreken te verbeteren. Intussen ging hij op 31 oktober 1962 voor de medische keuring naar de Memisa in Rotterdam. Bij schrijven van 2 november werd kandidaat pater D. v.d. Laak S.M.A. meegedeeld, dat hij voor de missie was goedgekeurd. Hij werd geboekt bij de KLM voor vertrek op 18.01.1963. Kort na deze keuring kreeg hij opnieuw last van niersteen en deze keer moest hij zelfs opgenomen worden in het ziekenhuis voor het operatief verwijderen hiervan. Zijn vertrek naar Ghana werd geannuleerd en de reeds betaalde passagekosten gerefundeerd.

Het SMA bestuur besloot geen verdere risico te nemen. In februari 1963 waren de SMA paters Antoon van Hout en Joep Lochtman benoemd voor de parochie St. Barbara in Eschweiler, bisdom Aken. Ook Denis werd na zijn revalidatie gepolst voor het pastoraat in Duitsland. Hij nam dit aan en na een kort verblijf in de parochie van St. Michael te Waldniel voor taalstudie werd hij op 8 september 1963 benoemd tot kapelaan te Eschweiler in de parochie St. Barbara Pumpe-Stich en nam hij zijn intrek bij Joep Lochtman in de kapelanie.
Na Brabants op het kleinseminarie en Engels op het grootseminarie moest hij uit noodzaak nu Duits leren spreken. Hij had al gauw goed contact met de misdienaars, die hem hierbij hielpen. Dat goede contact met de misdienaars is gebleven gedurende de 45 jaar, dat hij pastoraal werkzaam was in deze parochie.

Meerdere Nederlandse SMA priesters gingen in Duitsland werken, merendeels in het bisdom Aken. Zij verenigden zich in “Gesellschaft der Afrikanischen Mission e.V.” . Centraal werden de financiën met straffe hand door pater A. van Hout geregeld, zodat de Duitse groep jaarlijks een belangrijk bedrag kon overmaken, waar ze, terecht, ook zeer trots op waren. Om de onderlinge band te bewaren en verstevigen, kwamen ze regelmatig bijeen in een sociaal treffen, hun ‘Conveniat’.
In de parochie kreeg Denis de speciale zorg voor de jeugd. De zorg voor de padvinderij kreeg een speciaal accent omdat hij na de parochie ook de verantwoordelijke werd voor de stad Eschweiler en later zelfs voor het district (‘Bezirkskurat für den Landkreis Aachen’).
Met ingang van 1 maart 1969 werd kapelaan Joep Lochtman benoemd tot pastoor van Düren-Mariaweiler en zijn taken werden verdeeld tussen Denis en zijn pastoor Toon van Hout, die bovendien van 17.09.1970 tot 18.10.1978 tevens Deken was van het dekenaat Eschweiler.
In die jaren werd ook het kerkgebouw gerenoveerd.
In 1973 kreeg Denis ernstige rugklachten. Hij kon nauwelijks meer lopen en moest zich kruipend voortbewegen. In samenspraak met professor Frohwein, specialist in het universiteitsziekenhuis te Keulen, werd besloten Denis te laten opereren. Toon van Hout bracht hem naar Keulen. Daar werd Denis op 22 november aan hernia geopereerd. Tot 5 december heeft hij in het ziekenhuis moeten verblijven..

Met ingang van 1 maart 1981 kreeg Toon van Hout eervol ontslag als pastoor van de St. Barbara parochie te Eschweiler (‘Ruhestand’) , doch bleef beschikbaar als invaller (‘Subsidiar’). Denis van de Laak werd benoemd als zijn opvolger. De plechtige installatie vond plaats op 24 mei 1981. Hiermee werd hij ook “Präses der Bruderschaft” (schutterij) en het jaar hierna benoemd tot district president van alle schutterij verenigingen in het dekenaat Eschweiler. Meer dan 25 jaar heeft Denis als pastoor in deze parochie gewerkt en vele activiteiten, kerkelijke en sociaal-maatschappelijke, meegemaakt. Van 1988 tot 1998 was hij tevens plaatsvervangend Deken. Hij vierde zijn 25 en 40 jarig priesterfeest en zijn 65ste verjaardag. Er waren parochiële gebeurtenissen en vieringen: doopjes, huwelijken, begrafenissen, jubileumvieringen etc. Mgr. Charles Sam van het bisdom Sekondi-Takoradi in Ghana bezocht Eschweiler en met name pater Antoon van Hout, die hem als schooljongetje had gedoopt.

Wegens priestertekort en herstructurering werd Denis naast pastoor van St. Barbara in Eschweiler-Pumpe-Stich, in november 2006 tevens benoemd tot administrator van St. Marien in Eschweiler-Röthgen, van St. Wendelin in Eschweiler-Hastenrath, van St. Antonius in Eschweiler-Bergrath en van St. Cäcilia in Eschweiler-Nothberg.

Denis was een pastor ten voeten uit. Hij was heel gelukkig in zijn ambt en genoot van het leven en werken te midden van zijn parochianen. Buiten de zorg voor de parochie hield Denis steeds goede contacten met zijn familie in Berkel – Enschot en met het Missiehuis in Cadier en Keer. Hij bleef ook betrokken bij het welzijn van de mensen in Afrika en het leven van zijn medebroeders daar. Hij hielp zijn parochianen over de grenzen van hun eigen parochie heen te zien en meer kwaliteit te geven aan het leven van vele mensen in nood, vooral in Afrika. Naast regelmatige financiële afdrachten aan zijn Sociëteit, zorgde hij ook voor diverse fondsen voor missionaire projecten in Afrika.

Hij hield van reizen met een doel, ging regelmatig naar Rome en naar zijn goede vriend en collega Bertus Bonouvrie SMA, in Agadir, Marokko. Ofschoon zijn gezondheid al problematisch begon te worden, ging hij mee met een S.M.A. pelgrimage naar India in de voetsporen van de Brésillac, de Stichter van zijn Sociëteit.

Overleden.

Zijn gezondheid werd steeds problematischer. Regelmatig moest hij naar het ziekenhuis voor bloedtransfusie. In augustus 2007 werd hij opgenomen in het ziekenhuis in Eschweiler. Na ontslag op 25 september kwam hij naar het Missiehuis in Cadier en Keer, doch met regelmatig bezoek aan (en opnames in) het ziekenhuis te Eschweiler.
In maart 2008 ging hij terug naar zijn parochie in Eschweiler. Op zijn verzoek kreeg hij met ingang van 22 juni 2008 ontslag (Ruhestand) als pastoor / administrator van de parochies in Eschweiler-zuid. Hij kon in zijn woning blijven en werd benoemd tot “Subsidiar für die Gemeinschaft der Gemeinden Eschweiler-Süd”. Op grootse wijze nam de parochie op die dag afscheid van hun pastoor.
Steeds vaker moest hij naar het ziekenhuis voor bloedtransfusies, nieren en lever functioneerden gebrekkig en steeds dienden zich nieuwe ziektes aan. Hij heeft grote gezondheidsproblemen gekend en heeft veel geleden, maar klaagde nooit. Hij toonde steeds grote moed, veel wilskracht en optimisme en maakte daardoor een grote indruk op de bewoners van het Missiehuis. Hij wilde zo graag leven, maar het ging niet meer. Op 20 december 2008 kwam hij definitief naar het Missiehuis.
Hij kreeg ademhalingsproblemen wegens verkleving van de stembanden en werd opnieuw opgenomen in het ziekenhuis te Maastricht. Hij werd hieraan geholpen en mocht daarna terug naar het Missiehuis, doch hij kon nauwelijks meer spreken. Tevens werd keelkanker geconstateerd. Op 19 maart 2009 werd hij opnieuw opgenomen in het ziekenhuis. Op 22 maart was hij onrustig. Toen was het alsof hij de knop omdraaide, de strijd staakte en zich overgaf aan zijn Schepper. In zijn laatste uren in het ziekenhuis in Maastricht vond hij veel troost als iemand even samen met hem wilde bidden. Dezelfde avond, rond 21.30 uur overleed hij, 72 jaar oud.

In het Missiehuis te Cadier en Keer was Frans Valentin de laatste maanden nauw bij Denis betrokken geweest. Hij reed hem in zijn auto naar Eschweiler, naar doktoren en ziekenhuizen, en bracht hem in zijn rolstoel naar de diverse locaties in het Missiehuis. In de avonddienst voor Denis op 26 maart ging hij dan ook voor in de Eucharistieviering.

De plechtige uitvaartdienst vond plaats in het Missiehuis te Cadier en Keer op 22 maart 2009.
De kapel was overvol. De meeste priesters namen plaats op het priesterkoor. Provinciaal Jos Pijpers was de hoofdcelebrant en werd geassisteerd door wijbisschop Dr. Johannes Bündgens (afkomstig uit Eschweiler), Koos Janssen (overste Missiehuis), de Deken van Eschweiler, Bertus Bonouvrie uit Agadir, Marokko en vriend van overledene) en Dieter Genten, de huidige pastoor van de H. Barbara parochie federatie. Meerdere priesters uit het bisdom Aken waren aanwezig, waaronder de ‘Domkapitular’. Drie bussen en een aantal auto’s brachten parochianen, een twintigtal misdienaars, de ‘Schützenbruderschaft’ (schutterij in uniform) en meerdere grote kransen van parochie, koor, schutterij, misdienaars, Evangelische kerkgemeente etc.
De familie uit Berkel-Enschot was met ca. 35 personen aanwezig. De woorddienst was grotendeels in het Duits en Nederlands, voor de canon en de liedjes werden de boekjes voor de uitvaart van het Missiehuis gebruikt. Aan het begin van de dienst las wijbisschop Mgr. Bündgens een brief voor van Mgr. Heinrich Müssinghoff, bisschop van Aken. Aan het eind sprak een neef en de oudste zus van Denis.
Op het kerkhof waren een paar toespraken van verenigingen en de misdienaars en werd met een vijftal vaandels een saluut over de kist gebracht. Een tiental prachtige bloemstukken / kransen werden op het graf gelegd.

In de Eschweiler Nachrichten van 28 maart 2009 lezen we:
“Pfarrer Denis van de Laak war ein leidenschaftlicher Seelsorger. Ob in Pfarre, den Schulen, in denen er wirkte, oder bei den Schützen – stets ging es ihm darum, die Frohe Botschaft Jesu zu bezeugen und zu verkünden. Er was bei den Menschen, um ihnen die Liebe des erlösenden Gottes erfahrbar zu machen. Die Feier der Liturgie und die Spendung der Sakramente waren ihm ein besonderes anliegen. Ein ganz besondere Beziehung hatte er zu “seinen” Messdienern”.

Op 4 april namen de mensen in Eschweiler in een Eucharistieviering in de parochiekerk St. Barbara afscheid van hun pastoor en district-aalmoezenier (Pfarrer und Bezirkpräses) Denis van de Laak. Hij had 45 jaar zegenrijk gewerkt in hun 110 jaar oude parochie, eerst als kapelaan en daarna als pastor. “Er war ein Teil von uns, ein Seelsorger, ein Freund”.
Hij werd bedankt voor zijn toegewijde zielzorg, en men memoreerde zijn dadendrang, zijn ondeugende lach, zijn droge humor, zijn kunst om met mensen om te gaan, zijn wandelingen door Pumpe en Stich, winter en zomer, op sandalen in een zwart hemd met witte kraag. Hij was een gezellig mens, veel onder de mensen, lachte graag en hield van grappen.
Ook zijn vooruitziende blik werd in deze herdenkingsdienst vermeld:
“Schon früh, vor ca. 4 Jahren, meinte er, ihr müsst auch mal ohne mich klar kommen, un zog sich immer mehr aus den Verwaltungsdingen zurück. Er erzog uns zur Selbständigkeit, die uns nützlich war, als seine Krankheit ihn immer mehr forderte”.
Hij had wel uitgesproken overtuigingen.
Toen in 2003 de eerste fusiebespreking van parochies begon, zei hij: “Dat is allemal Quatsch, dat bringt nichts”. Ook werd tijdens deze afscheidsdienst nog verhaald hoe hun pastoor zich uitsprak, toen op 6 maart 2008 een vertegenwoordiger van het bisdom de fusie van St. Barbara met andere parochies tot Eschweiler-Süd aankondigde.
“Er sagte mit fester Stimme: “Das ist der gröszte Mist, den unser Bischof je gemacht hat”. Alle Anwesenden klatschten ihm Beifall. Man hatte Respekt davor, das ein Kirchenmann dies aussprach.
Er hatte keine Angst, Dinge klar auszusprechen, die seine feste Überzeugung waren. Er war ein Mensch, den man auch schon mal als Rebell bezeichnete, ein Starrkopf, manchmal ungehorsam, aber ein liebenswerter Mensch und Seelsorger”.

Kerstavond 2008 was hij weer ongehoorzaam. Tegen het advies van zijn arts, wilde hij persé de kerstviering in zijn parochie meemaken. In zijn rolstoel heeft hij voor de laatste keer zijn parochianen gezegend en hen meegedeeld: “Das is das schönste Weihnachtsgeschenk, was ich bekommen konnte, heute Abend mit Euch die Christmette zu feiern”.

Bronnen:
Archief Nederlandse Provincie S.M.A., Cadier en Keer
Gregor Trasser Die Pfarre St. Barbara In Eschweiler Pumpe-Stich
Onze Krant, nr. 147 (april 2009)
Eschweiler Nachrichten 28.03.2009.